Digitale geletterdheid wordt een vast onderdeel van het curriculum. Maar hoe zorg je ervoor dat het niet alleen op papier staat, maar ook écht in de praktijk werkt? Dat begint bij een heldere visie en een aanpak die haalbaar is voor docenten en leerlingen.
In deze blog lees je hoe je digitale geletterdheid concreet opneemt in het schoolbeleid.
1. Begin met een gezamenlijke visie
SLO onderscheidt vier domeinen binnen digitale geletterdheid: ICT-basisvaardigheden, mediawijsheid, digitale informatievaardigheden en computational thinking. Maar wat betekent dat voor jullie school?
Stappen om een visie te formuleren:
- Bespreek met elkaar: Wat vinden wij belangrijk als het gaat om digitale vaardigheden van leerlingen?
- Leg de visie vast in concrete doelen: Wat moeten leerlingen kennen en kunnen op het gebied van digitale geletterdheid?
- Maak de visie praktisch en haalbaar, zodat docenten het kunnen vertalen naar hun eigen lessen.
- Zorg voor draagvlak: laat docenten en leerlingen input geven. Wat hebben zij nodig? Wat gaat nu al goed en waar liggen de uitdagingen?
Meer informatie over visievorming vind je bij SLO.
2. Waar komt digitale geletterdheid in het curriculum?
Scholen kunnen bepalen hoe ze digitale geletterdheid aanbieden: bijvoorbeeld als een los vak of geïntegreerd binnen bestaande vakken. Beide aanpakken hebben voor- en nadelen.
Digitale geletterdheid – los vak
- Duidelijke structuur en vaste lestijd.
- Kan methode aan gekoppeld worden, scheelt veel tijd in plaats van zelf ontwikkelen.
- Docenten met expertise in digitale geletterdheid kunnen het geven.
- Nadeel: Het kost lestijd en moet passen binnen het rooster.
Geïntegreerd in bestaande vakken
- Digitale geletterdheid wordt direct gekoppeld aan vakinhoud.
- Makkelijker in te passen zonder extra lestijd.
- Docenten kunnen het toepassen binnen hun eigen vakgebied.
- Nadeel: Vereist goede samenwerking tussen vaksecties en duidelijke afspraken. Kost tijd om te ontwikkelen.
Waar digitale geletterdheid ook wordt ondergebracht, het moet structureel terugkomen in het onderwijs. Dit zijn een paar voorbeelden van integratie binnen vakken:
- Geschiedenis en maatschappijleer: Nepnieuws, bronnen beoordelen propaganda en online media.
- Vakoverstijgend Nederlands, geschiedenis, maatschappijleer: bijvoorbeeld project bronnen beoordelen, nepnieuws en dan presentatie voorbereiden in Canva bijvoorbeeld.
- Wiskunde: Computational thinking en logisch redeneren.
- Informatica of technologie: Programmeren en digitale toepassingen.
Wil je hier meer over lezen?
3. Ondersteuning en professionalisering van docenten
Om digitale geletterdheid goed in te bedden, moeten docenten zich zeker voelen over hun eigen digitale vaardigheden. Dit vraagt om structurele ondersteuning, zoals:
- Intervisiebijeenkomsten – Bespreek uitdagingen en successen rondom digitale geletterdheid.
- ‘Digitaal maatje’-systeem – Koppel minder ervaren docenten aan collega’s met meer digitale ervaring.
- Handige tool in een kwartier – Korte, praktische uitleg van een digitale tool tijdens een vergadering.
- Workshops en trainingen – Over mediawijsheid, zoekstrategieën, nepnieuws en online veiligheid. Onderzoek eerst de expertise binnen de school voordat je externen inhuurt.
Start bijvoorbeeld met een vragenlijst om te peilen hoe vaardig docenten zich voelen op de vier domeinen van digitale geletterdheid.
Wil je meer over dit onderwerp lezen? Lees dan ook mijn blog: docenten ondersteunen bij digitale geletterdheid – hoe pak je dat aan?
Maak een soort overzicht (matrix) per vak waar digitale geletterdheid logisch kan aansluiten en werk samen met vaksecties. Een handig hulpmiddel is een document (matrix) waarin de verschillende vaardigheden staan opgesomd, zodat vaksecties kunnen aangeven wat bij hun vak past. Vanuit dat overzicht kun je ook vakoverstijgende opdrachten of projecten ontwikkelen.
Meer weten over hoe je vakoverstijgend kunt werken met digitale geletterdheid? Lees dan mijn blog over vakoverstijgende projecten en opdrachten met digitale geletterdheid. Hierin lees je hoe je digitale vaardigheden kunt integreren in meerdere vakken en hoe je een project kunt opzetten.
4. Welke middelen zijn nodig?
Wees ook realistisch. Dat betekent dat je niet alleen kijkt naar wat je wilt, maar ook naar wat er praktisch nodig is. Denk aan:
- Toegang tot hardware en software – Zijn er voldoende apparaten en geschikte programma’s beschikbaar?
- Een veilige digitale leeromgeving – Hoe zorg je voor veilige wachtwoorden en bewust online gedrag?
- Lesmateriaal en tools – Hebben de docenten toegang tot (kant-en-klare) lessen en opdrachten over digitale geletterdheid? Of krijgen zij tijd om dit te ontwikkelen? Zo ja, hoeveel?
Het gaat niet om meer technologie, maar om het juiste gebruik ervan. Bij digitale geletterdheid heb je niet per se de nieuwste of meer devices nodig.
Maak digitale geletterdheid structureel en haalbaar
Digitale geletterdheid opnemen in het schoolbeleid hoeft geen enorme opgave te zijn. Probeer stapsgewijs en praktisch werken:
- Formuleer een duidelijke visie die past bij jullie school. (visiekaart SLO)
- Bepaal of digitale geletterdheid een los vak wordt of geïntegreerd wordt in bestaande vakken. Of bepaal waar je naar toe wil werken.
- Zorg voor training en ondersteuning voor docenten (eerst binnen de school, evt. expert extern)
- Kijk naar wat er nodig is qua middelen en tools.
Meer weten? Bekijk de richtlijnen van SLO of de materialen van Kennisnet.
Digitaal Klaslokaal - Maaike Zijm 