Activerende werkvorm: Begrippen oefenen met dominokaartjes

Nieuwe begrippen leren kan voor leerlingen best lastig zijn. Vaak lezen ze een lijst met termen en definities, maar echt begrijpen en onthouden is iets anders. Hoe zorg je ervoor dat leerlingen actief met de lesstof aan de slag gaan?

Een manier waarbij leerlingen actief aan de slag gaan is begrippen oefenen met dominokaartjes. Dit spel laat leerlingen verbanden leggen tussen begrippen en omschrijvingen, terwijl ze actief met de stof bezig zijn.

In deze blog leg ik in het kort uit hoe je deze werkvorm inzet en deel ik daarna een uitgebreid gratis werkblad en sjablonen waarmee je direct aan de slag kunt.


Hoe werkt het?

Met dominokaartjes koppelen leerlingen begrippen aan de juiste omschrijvingen. Elk kaartje heeft twee helften: aan de ene kant staat een begrip, aan de andere kant een bijpassende definitie. De kaartjes vormen samen een doorlopende reeks, net als bij het klassieke dominospel.

Deze werkvorm is geschikt voor allerlei vakken, zoals geschiedenis, aardrijkskunde en economie.

  • Leerlingen oefenen actief met begrippen en hun betekenis.
  • Ze moeten verbanden leggen en uitleggen waarom iets klopt.
  • Het is een gestructureerde en speelse manier om de stof te herhalen.

Voorbereiding als docent

Een korte samenvatting van de werkvorm lees je hier. De volledige lesbrief download je onderaan de pagina.

  1. Maak een lijst met begrippen en omschrijvingen.
    Gebruik de begrippen uit je methode of stel zelf een lijst samen.
  2. Ontwerp de domino-kaartjes.
    • Elk kaartje bestaat uit twee helften:
      • Een begrip, woord, afbeelding of vraag.
      • De bijpassende omschrijving, antwoord of synoniem.
    • De rechterhelft van één kaartje moet aansluiten op de linkerhelft van een ander kaartje.
  3. Verschillende manieren om kaartjes te maken.
    • Maak de kaartjes zelf in Canva, Word of PowerPoint.
    • Print en lamineer ze voor hergebruik.
    • Wil je differentiëren? Maak setjes met verschillende niveaus.
  4. Test je set voordat je deze gebruikt in de les.
    • Zorg ervoor dat er een startkaartje is. Dit is een kaartje dat nergens op hoeft aan te sluiten.
    • Check of alle kaartjes logisch op elkaar aansluiten.

Zo speel je het in de klas

Een korte samenvatting van de werkvorm lees je hier. De volledige lesbrief download je onderaan de pagina.

Stap 1: Verdeel de klas in kleine groepjes.
Zorg ervoor dat je vooraf al groepjes hebt gemaakt. Elk groepje krijgt een set kaartjes.

Stap 2: Start het spel.

  • De kaarten liggen door elkaar.
  • Elk groepje krijgt een beginkaartje.
  • Om de beurt leggen leerlingen een kaartje aan als het past.
  • Ze moeten hardop uitleggen waarom het begrip en de omschrijving bij elkaar horen.

Stap 3: Loop rond en observeer.

  • Help als leerlingen vastlopen.
  • Stimuleer uitleg en discussie over de begrippen.

Stap 4: Afsluiting en klassikale bespreking.

  • Elk groepje presenteert kort hun domino-rij.
  • Bespreek samen:
    • Waarom horen deze begrippen bij elkaar?
    • Welke begrippen vonden jullie lastig?
    • Welke kaartjes zorgden bijvoorbeeld voor discussie?

Fouten maken mag – het gaat erom dat leerlingen ervan leren.


Waarom zou je deze werkvorm kiezen?

  • Actief leren: leerlingen leren actief door begrippen te koppelen aan de juiste betekenis.
  • Samenwerken en uitleggen: door samen te werken en elkaar dingen uit te leggen, onthouden leerlingen de stof beter.

Veel succes met deze activerende werkvorm!

Heb je deze opdracht gebruikt in je les? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen! Laat een reactie achter of deel je feedback.

Zoek je meer activerende werkvormen? Neem dan regelmatig een kijkje op mijn website voor nieuw lesmateriaal of praktische opdrachten voor in de klas.

Lesmateriaal M&M: twee opdrachten over vulkanen

In deze blog deel ik twee praktische opdrachten over vulkanen die je direct kunt gebruiken in je les mens & maatschappij of aardrijkskunde:

  1. Een opdrachtenblad met verschillende vragen en korte opdrachten.
  2. Een mini-werkstuk waarin leerlingen onderzoek doen naar een vulkaan naar keuze.

Onderaan deze blog kun je beide opdrachten gratis downloaden als kant-en-klaar werkblad.

Doelgroep: vmbo onderbouw mens & maatschappij of aardrijkskunde. Je kunt bij mens & maatschappij dit onderwerp mooi koppelen aan geschiedenis en Pompeï (klik hier voor de opdracht over Pompeï)


Opdracht 1: Opdrachtenblad – Vulkanen

Dit opdrachtenblad helpt leerlingen om de basis over vulkanen te begrijpen. Ze gaan aan de slag met vragen zoals:

  • Wat is een vulkaan en hoe ontstaat hij?
  • Maken vervolgens een tekening van een vulkaan met daarin de volgende onderdelen vaneen vulkaan: aardmantel, magma, kraterpijp, krater, lava
  • Waar komen vulkanen voor op de wereld? -> aangeven op kaart.

Deze opdracht is super om in te zetten als zelfstandige opdracht na een uitleg over vulkanen. Leerlingen kunnen het opdrachtenblad alleen of in tweetallen maken.

Wil je deze opdracht direct gebruiken? Download het hieronder


Opdracht 2: Mini-werkstuk – Onderzoek een vulkaan

Je kunt er ook voor kiezen om leerlingen een mini-werkstuk te laten maken over dit onderwerp. Leerlingen kiezen dan zelf een vulkaan en onderzoeken:

  • Inleiding vulkaan – welke vulkaan heb je gekozen? Waar is deze vulkaan te vinden?
  • Meer informatie over het onderwerp vulkanen – Wat is een vulkaan?
    Hoe ontstaat een vulkaan? Wat zijn de onderdelen in een vulkaan?
  • Vertel meer over de vulkaan die je gekozen hebt – Vertel iets over de
    geschiedenis van deze vulkaan en over de toekomst als je dit kunt vinden

Wil je deze opdracht direct gebruiken? Download de opdracht hieronder:


Veel succes in de klas en met de opdrachten! Stuur je een reactie als je de opdrachten gaat gebruiken of gebruikt hebt?

Lesmateriaal M&M: tekening binnenkant van de aarde

In deze blog deel ik een werkblad waarmee leerlingen zelf de lagen van de aarde tekenen en benoemen. Handig voor de onderbouw van het vmbo en makkelijk in te zetten in je les.

Onderaan deze blog kun je het werkblad en een invuloefening gratis downloaden.


De opdracht: teken de binnenkant van de aarde

Met dit werkblad ontdekken leerlingen de verschillende lagen van de aarde. Ze leren hoe de aardkorst, mantel en kern in elkaar zitten en wat het verschil is tussen de binnen- en buitenkern.

De opdracht bestaat uit twee onderdelen:

  1. De aarde tekenen in doorsnede – leerlingen krijgen een lege cirkel en tekenen hierin de verschillende lagen.
  2. De juiste namen erbij zetten – ze benoemen de lagen en leren de verschillen.

Deze opdracht is bijvoorbeeld geschikt als verwerking na een uitleg over de opbouw van de aarde. Je kunt de opdracht klassikaal bespreken of leerlingen ook in tweetallen laten samenwerken.

Laat leerlingen na het tekenen klassikaal vergelijken of hun werk bespreken met een klasgenoot.

Wil je deze opdracht direct gebruiken? Download het werkblad hieronder:


Waarom zou je deze opdracht inzetten in je les?

  • Visueel/creatief: door de binnenkant van de aarde zelf te tekenen, begrijpen leerlingen beter hoe de lagen in elkaar zitten.
  • Actief bezig zijn: in plaats van alleen lezen of luisteren, verwerken leerlingen de informatie op een andere manier.
  • Makkelijk in te zetten: geen ingewikkelde materialen nodig, alleen het werkblad en kleurpotloden.

Extra invuloefening

Hier nog een kleine invuloefening die je kunt gebruiken in je PowerPoint/LessonUp of ergens anders in je les.

Veel succes in de klas!

De Russenoorlog op Texel: een praktische en creatieve opdracht voor in de klas

De Georgische Opstand op Texel in 1945, ook wel de Russenoorlog genoemd op Texel, is een minder bekende gebeurtenis uit de Tweede Wereldoorlog.

Met deze praktische opdracht maken leerlingen een (fictieve) rondleiding over Texel, waarin ze toeristen informeren over de Russenoorlog op Texel (de Georgische Opstand van 1945). De leerlingen kiezen zeven locaties die belangrijk waren tijdens de opstand en die nu nog steeds bezocht kunnen worden.

Onderaan deze blog kun je het werkblad met de volledige opdracht gratis downloaden.


De opdracht: maak een rondleiding over de Russenoorlog op Texel

Leerlingen maken een rondleiding waarin ze toeristen informeren over de Georgische Opstand. Ze kiezen zeven locaties op Texel die belangrijk waren tijdens deze opstand en verwerken deze in een presentatievorm naar keuze.

De opdracht bestaat uit drie onderdelen:

  1. Een informatieve tekst over de Russenoorlog.
  2. Een rondleiding langs zeven locaties, inclusief uitleg per plek.
  3. Een creatieve presentatievorm waarin de rondleiding wordt uitgewerkt.

Hoe werkt de opdracht?

Let op: onderaan deze blog vind je het volledige werkblad met de opdracht. In dit stukje staat alleen een beknopte versie van de opdracht.

Stap 1: Onderzoek de Russenoorlog
Leerlingen starten met een kort onderzoek naar de Georgische Opstand en schrijven een informatieve tekst. Ze gebruiken de 5W1H-methode om het verhaal helder te krijgen:

  • Wie waren erbij betrokken?
  • Wat gebeurde er precies?
  • Waar vond de opstand plaats?
  • Wanneer speelde dit zich af?
  • Waarom kwamen de Georgiërs in opstand?
  • Hoe is de opstand afgelopen?

Tip: Laat leerlingen verschillende bronnen gebruiken en bespreek met elkaar van te voren de betrouwbaarheid van bronnen.

Stap 2: Kies zeven locaties op Texel
Vervolgens selecteren leerlingen zeven locaties die een belangrijke rol speelden in de opstand. Bij elke locatie beschrijven ze:

  • Wat er op die plek gebeurde.
  • Waarom deze locatie belangrijk is voor het verhaal.
  • Hoe de plek er nu uitziet en of er nog herinneringen aan de oorlog te zien zijn.
  • Een afbeelding (zelfgemaakt of met bronvermelding).
  • De locatie op een kaart van Texel.

Stap 3: Kies een presentatievorm
Om de opdracht aantrekkelijk te maken, mogen leerlingen zelf bepalen hoe ze hun rondleiding presenteren.

Mogelijke vormen:

  • PowerPoint of digitale presentatie met kaarten, foto’s en uitleg.
  • Informatieve poster met tekst, afbeeldingen en een routekaart.
  • Video of vlog waarin de locaties worden uitgelegd.
  • Digitale reisgids in Canva met stukjes over elke locatie.

Hebben leerlingen een ander creatief idee? Dan kunnen ze dit overleggen met de docent.

Stap 4: Uitwerken en inleveren
Na het verzamelen van alle informatie werken leerlingen hun rondleiding uit en voegen ze een bronvermelding toe. Vervolgens leveren ze hun opdracht in.


Download het werkblad met de opdracht

Stuur je me een berichtje als je deze opdracht gaat doen met je leerlingen of laat je me weten hoe het gegaan is? Ik vind het superleuk om berichten te krijgen en ervaringen te horen.

Tijdvak 2 – maak een strip over het Romeins Keizerrijk

Hoe veranderde Rome van een republiek in een keizerrijk?

Met deze stripopdracht laat je leerlingen stap voor stap de overgang van republiek naar keizerrijk in beeld brengen. Door dit stukje geschiedenis te tekenen en kort uit te leggen, verwerken leerlingen de stof op een actieve en creatieve manier.

Onderaan deze blog kun je het werkblad gratis downloaden.

Doelgroep: geschiedenis of mens & maatschappij


De opdracht: maak een strip over het ontstaan van het Romeinse Keizerrijk

Leerlingen maken een strip waarin ze de belangrijkste gebeurtenissen uit de overgang van republiek naar keizerrijk in een strip weergeven. Ze werken in acht stappen en tekenen bij elke stap een belangrijk moment uit de geschiedenis.

In de strip moeten ze laten zien:

  • Julius Caesar – Wie was hij en waarom is hij belangrijk?
  • De moord op Caesar – Wat gebeurde er en waarom was dit een keerpunt?
  • Augustus – Hoe werd hij de eerste keizer van Rome?
  • Het begin van het keizerrijk – Wat veranderde er in Rome?
  • Het bestuur – Wat was de rol van de keizer en wat gebeurde er met de senaat?

Hoe zet je deze opdracht in je les in?

Let op: je vindt de volledige opdracht onderaan deze blog. Je kunt het werkblad gratis downloaden.

Stap 1: Verken de geschiedenis
Laat leerlingen eerst lezen of kijken naar een uitleg over het ontstaan van het Romeinse Keizerrijk. Ze maken aantekeningen over de vijf belangrijke gebeurtenissen.

Stap 2: Maak een storyboard
Voordat ze gaan tekenen, verdelen ze hun strip in acht vakken en bedenken ze per vak wat erin moet staan.

Stap 3: Teken en schrijf de strip

  • Per vak een tekening met een korte uitleg.
  • Gebruik tekstballonnen, pijlen en symbolen om het verhaal te verduidelijken.
  • De tekeningen hoeven niet perfect te zijn, zolang ze laten zien wat er gebeurt.

Extra: Laat leerlingen een extra vak tekenen over wat zij het meest interessant vonden aan het ontstaan van het keizerrijk.

Stap 4: Inleveren en bespreken
Als de strip af is, kunnen leerlingen deze klassikaal presenteren of in tweetallen met elkaar delen. Bespreek bijvoorbeeld welke gebeurtenissen de klas het belangrijkst vindt.


Download gratis het werkblad met de opdracht

Heb je deze opdracht gebruikt in je geschiedenisles? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen! Laat een reactie achter of deel je feedback, zodat we samen het lesmateriaal voor geschiedenis nog beter kunnen maken.

Wil je meer ideeën voor geschiedenis of vakoverstijgende opdrachten? Of zoek je juist activerende werkvormen? Neem regelmatig een kijkje op mijn website voor nieuw lesmateriaal voor geschiedenis en praktische opdrachten voor in de klas!

Tijdvak 2 – maak een mini-werkstuk

Met deze opdracht maken leerlingen een mini-werkstuk over een onderwerp uit tijdvak 2. Stap voor stap verzamelen ze informatie, verwerken die in een gestructureerd werkstuk en leren meteen hoe je een werkstuk opbouwt.

Leerlingen leren niet alleen over de geschiedenis, maar oefenen ook met informatie verzamelen, schrijven en bronnen vermelden. Deze opdracht sluit goed aan bij zowel geschiedenis als Nederlands en is dus vakoverstijgend in te zetten.

Onderaan deze blog kun je het werkblad gratis downloaden.


De opdracht: een mini-werkstuk over de Grieken en Romeinen

Let op: de volledig uitgeschreven opdracht vind je onderaan deze blog als gratis download.

Leerlingen kiezen een onderwerp en werken dit uit in een mini-werkstuk. Ze volgen een duidelijk stappenplan en leren hoe ze informatie verzamelen, ordenen en presenteren.

Ze kunnen kiezen uit onderwerpen als:

  • Het Romeinse Rijk
  • De Romeinse Limes
  • Het ontstaan van het christendom
  • Alexander de Grote
  • Keizer Augustus
  • Grieks-Romeinse cultuur
  • Griekse en Romeinse goden
  • Staatsvormen in het oude Griekenland

Wil je deze opdracht direct gebruiken? Download het werkblad hier:
[Klik hier om te downloaden] (link invoegen).


Hoe werkt de opdracht?

Stap 1: Kies een onderwerp
Leerlingen kiezen een onderwerp of overleggen met de docent.

Stap 2: Verzamel informatie
Ze zoeken in boeken en op internet naar feiten, afbeeldingen en interessante details.

Stap 3: Maak het voorblad
Dit bevat:

  • De titel van het werkstuk
  • Naam en klas
  • Datum
  • Een afbeelding die past bij het onderwerp

Stap 4: Maak een inhoudsopgave
Een overzicht van alle onderdelen met paginanummers.

Stap 5: Schrijf een kort voorwoord
Waarom heb je dit onderwerp gekozen? Wat vind je er interessant aan?

Stap 6: Werk de hoofdstukken uit

  • Hoofdstuk 1: Inleiding over het onderwerp
  • Hoofdstuk 2: Belangrijke feiten of gebeurtenissen
  • Hoofdstuk 3: Verrassende details of minder bekende informatie
    Bij elk hoofdstuk hoort minimaal één afbeelding die past bij de tekst.

Stap 7: Schrijf een conclusie
Wat heb je geleerd? Wat vond je het meest interessant?

Stap 8: Voeg een bronvermelding toe
Alle gebruikte boeken en websites worden correct vermeld.

Stap 9: Controleer je werkstuk
Met een checklist kijken leerlingen of alle onderdelen compleet zijn.

Als alles klopt, kunnen ze het werkstuk inleveren.


Download gratis werkblad met opdracht – Tijdvak 2 – Maak een mini-werkstu

Idee: laat leerlingen hun werkstuk inleveren als video/vlog in plaats van een tekst, zodat leerlingen ook spreekvaardigheid en presentatievaardigheden oefenen.

Budgetteren in de klas: twee praktische opdrachten over omgaan met geld

Met deze twee werkbladen gaan leerlingen aan de slag met budgetteren. Ze leren in de ene opdracht hoe ze een persoonlijk budget beheren en in de andere opdracht hoe ze geld kunnen verdelen binnen een fictief gezin.

Onderaan deze blog kun je beide werkbladen gratis downloaden.

Deze opdracht past bij mens & maatschappij in de onderbouw vmbo of bij het vak economie in de onderbouw.


Opdracht 1: Keuzes maken binnen een persoonlijk budget

In deze opdracht krijgen leerlingen een vast budget en moeten ze keuzes maken over hoe ze dit besteden. Ze denken na over vaste lasten, sparen en leuke uitgaven.

Wat komt aan bod?

  • Welke kosten moet je altijd betalen?
  • Hoe zorg je dat je niet rood staat?
  • Wat als je minder geld hebt dan verwacht?

Deze opdracht helpt leerlingen om bewuster met geld om te gaan en te snappen waarom plannen belangrijk is.


Opdracht 2: Budgetteren voor een fictief gezin

Bij deze opdracht kruipen leerlingen in de rol van een gezin dat elke maand zijn inkomsten en uitgaven moet beheren. Ze krijgen een fictief gezinsinkomen en moeten bepalen:

  • Wat gaat op aan vaste lasten?
  • Hoeveel blijft er over voor boodschappen, kleding en uitjes?
  • Wat als er onverwachte kosten zijn?

Deze opdracht laat leerlingen ervaren hoe snel geld op kan gaan en waarom plannen noodzakelijk is.


Tip: Laat leerlingen in tweetallen werken en samen bespreken welke keuzes ze maken. Dit stimuleert kritisch denken en argumenteren.

Heb je deze opdracht in de klas gedaan? Of ga je deze opdracht binnenkort doen? Stuur me een berichtje, ik vind het leuk om te horen hoe het lesmateriaal wordt ingezet en wat je ervaring is.

Tijdvak 9 – Tweede Wereldoorlog in beeld: een tijdbalk maken

Hoe zorg je ervoor dat leerlingen niet alleen jaartallen onthouden, maar begrijpen hoe de Tweede Wereldoorlog verliep? Een tijdbalk is een visuele manier om verbanden te leggen tussen gebeurtenissen en ontwikkelingen.

Met deze opdracht maken leerlingen een tijdbalk van 1930 tot 1950, waarin ze de belangrijkste momenten voor, tijdens en na de oorlog op een rij zetten.

Onderaan deze blog kun je het werkblad gratis downloaden.

Doelgroep: klas 2 geschiedenis of mens en maatschappij


De opdracht: een tijdbalk over de Tweede Wereldoorlog

Leerlingen zoeken de juiste jaartallen op van belangrijke gebeurtenissen en verwerken deze in een overzichtelijke tijdbalk. Ze voegen ook een korte beschrijving en een afbeelding toe per gebeurtenis.

Wat komt er in de tijdbalk?

  • Hitler komt aan de macht
  • Pearl Harbor
  • Bombardement op Rotterdam
  • Georgische Opstand op Texel
  • Hitler valt Polen binnen
  • Frankrijk en Engeland verklaren Duitsland de oorlog
  • D-Day
  • Duitsers geven zich over
  • Februaristaking
  • Bevrijdingsplan Montgomery
  • Hongerwinter
  • Opkomst van de NSB
  • Kristallnacht

Hoe werkt de opdracht?

Let op: de volledige opdracht staat onderaan deze blog.

Stap 1: Zoek de juiste jaartallen
Leerlingen zoeken per gebeurtenis het juiste jaartal op en schrijven een korte uitleg.

Stap 2: Zoek afbeeldingen
Elke gebeurtenis krijgt een bijpassende afbeelding, zoals een foto, kaart of tekening.

Stap 3: Maak de tijdbalk

  • Plaats de gebeurtenissen op de juiste plek op de tijdlijn.
  • Voeg het jaartal, een korte beschrijving en een afbeelding toe.
  • Zorg dat de tijdbalk duidelijk en overzichtelijk is.

Papier of digitaal?

Je kunt deze opdracht ook in Canva laten maken. Maar eerlijk? Ik ben zelf eigenlijk meer een voorstander van tijdbalken op papier maken. Door met de hand te schrijven en tekenen, blijven de jaartallen en gebeurtenissen beter hangen.

Download gratis werkblad

Heb je deze opdracht gebruikt in je geschiedenisles? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen! Laat een reactie achter of deel je feedback.

Wil je meer ideeën voor geschiedenis of vakoverstijgende opdrachten? Of zoek je juist activerende werkvormen? Neem regelmatig een kijkje op mijn website voor nieuw lesmateriaal voor geschiedenis en praktische opdrachten voor in de klas!

Lesmateriaal: maak een strip over een norm

Hoe leg je uit wat een norm is? Veel leerlingen kennen het woord, maar pas als je het in de praktijk ziet, wordt het duidelijk. Met deze opdracht gaan leerlingen zelf aan de slag en laten ze zien hoe normen werken in het dagelijks leven.

Onderaan deze blog kun je het werkblad gratis downloaden. Ook heb ik een aantal sjablonen gemaakt die je kunt gebruiken voor je leerlingen.


De opdracht: maak een strip over een norm

Leerlingen bedenken een norm en maken een strip waarin ze laten zien wat er gebeurt als mensen zich wel en niet aan deze norm houden.

Wat komt erin voor?
✔ Een norm (een gedragsregel)
✔ Een situatie waarin mensen de norm volgen
✔ Een situatie waarin mensen de norm overtreden
✔ Een strip van 4 tot 6 vakjes per situatie
✔ Korte teksten of tekstballonnen die uitleg geven


Hoe werkt de opdracht?

Stap 1: Kies een norm
Normen zijn gedragsregels die bepalen hoe je je hoort te gedragen. Bijvoorbeeld:

  • Op tijd komen op school
  • Niet voordringen in de rij
  • Vriendelijk zijn tegen anderen
  • Zacht praten in de bibliotheek

Stap 2: Bedenk twee situaties

  • Eén waarin de norm wordt nageleefd.
  • Eén waarin de norm wordt overtreden.

Laat leerlingen deze situaties eerst kort uitschrijven op kladpapier.

Stap 3: Maak de strip

  • Begin met een kladversie om het goed uit te denken.
  • Maak een strip van ongeveer 4 tot 6 vakjes per situatie.
  • Gebruik tekstballonnen of beschrijvingen om uit te leggen wat er gebeurt.
  • Geef de strip een titel die past bij de gekozen norm.

Stap 4: Inleveren en bespreken
Leerlingen leveren hun strip in en je kunt de opdracht klassikaal bespreken of in kleine groepjes.


Download het werkblad met de opdracht

Sjabloon voor strip

Download sjabloon 1 in Canva

Download sjabloon 2 in Canva

Tijdvak 9 – op zoek naar sporen van de Tweede Wereldoorlog in Nederland

De Tweede Wereldoorlog lijkt voor leerlingen misschien ver weg, maar als je goed kijkt zijn er in heel Nederland nog sporen te vinden. Monumenten, gedenktekens, bunkers of gebouwen die een rol speelden – overal zijn herinneringen aan deze periode.

Met deze onderzoeksopdracht onderzoeken leerlingen de geschiedenis van een zelfgekozen plaats in Nederland. Ze ontdekken wat daar gebeurde tijdens de oorlog en brengen dit in kaart met een tijdlijn, een tekst en afbeeldingen.

Onderaan deze blog kun je het werkblad gratis downloaden.

Doelgroep: klas 3 vmbo geschiedenis


De opdracht: onderzoek sporen van de Tweede Wereldoorlog in Nederland

Leerlingen kiezen een stad, dorp of specifieke locatie (zoals een brug, gebouw of bos) en onderzoeken welke sporen uit de Tweede Wereldoorlog daar nog zichtbaar zijn.

Ze werken aan:

  • Een tijdlijn met belangrijke gebeurtenissen.
  • Een tekst van ongeveer 500 woorden over wat er gebeurde en wat de impact was.
  • Afbeeldingen met korte uitleg.
  • Een lijst met bronnen.

Hoe werkt de opdracht?

Stap 1: Kies een plaats
Leerlingen kiezen een stad, dorp of locatie waar ze hun onderzoek over willen doen.

Stap 2: Verken de geschiedenis
Ze zoeken uit welke gebeurtenissen zich daar tijdens WO2 afspeelden. Denk bijvoorbeeld aan:

  • Bombardementen;
  • Verzetsacties;
  • Militaire acties;
  • Deportaties etc.

Stap 3: Verzamel informatie
Leerlingen zoeken informatie bijvoorbeeld in boeken, websites etc. en zoeken naar:

  • Gebeurtenissen die in deze plaats hebben plaatsgevonden.
  • Sporen die vandaag de dag nog te zien zijn of bijvoorbeeld monumenten of gedenkplaatsen.

Stap 4: Maak een tijdlijn
Op basis van hun onderzoek maken leerlingen een tijdlijn met de belangrijkste gebeurtenissen in de periode 1939-1945 én de nasleep van de oorlog.

Stap 5: Schrijf een tekst
In ongeveer 500 woorden beschrijven ze:

  • Wat er gebeurde in de gekozen plaats.
  • Hoe dit de mensen daar beïnvloedde.
  • Wat ze ervan vinden: waarom is het belangrijk dat deze geschiedenis bewaard blijft?

Stap 6: Afbeeldingen met onderschriften
Daarna verzamelen de leerlingen vijf afbeeldingen die bij hun onderzoek passen, bijvoorbeeld van:

  • Monumenten of gedenktekens.
  • Historische foto’s.
  • Overblijfselen uit de oorlog (bunkers, loopgraven, bruggen).

Bij elke afbeelding schrijven ze een korte uitleg.

Stap 7: Maak een bronvermelding

Stap 8: Controleer en inleveren

Download het gratis werkblad met de opdracht

Heb je deze opdracht gebruikt in je geschiedenisles? Ik ben benieuwd naar jouw ervaringen! Laat een reactie achter of deel je feedback.

Wil je meer ideeën voor geschiedenis of vakoverstijgende opdrachten? Of zoek je juist activerende werkvormen? Neem regelmatig een kijkje op mijn website voor nieuw lesmateriaal voor geschiedenis en praktische opdrachten voor in de klas!