Op 9 november 2014 was het 25 jaar geleden dat de Berlijnse muur viel. De film Good bye Lenin! speelt zich af in deze periode. Na de Tweede Wereldoorlog werden de VS en Sovjet – Unie vijanden van elkaar.
IJzeren Gordijn
We noemen de grens tussen het communistische Oosten en het kapitalistische Westen ook wel het IJzeren Gordijn.
Mensen in Oost – Duitsland probeerden de vluchten naar het Westen. Om te voorkomen dat er nog meer mensen gingen vluchten, werden de grenzen afgesloten. Uiteindelijk werd in 1961 de Berlijnse muur gebouwd.
Oost en West
West – Berlijn hoorde bij kapitalistische Westerse wereld, de Bonds Republiek Duitsland. En Oost – Berlijn hoorde bij de DDR, de Duitse Democratische Republiek. Deze periode noemen we de koude oorlog. Het is geen echte oorlog geworden, maar wel was er steeds een dreiging dat er een (wereld)oorlog zou kunnen uitbreken.
Good Bye Lenin!
De hoofdpersoon in deze film is Alex. Voor 9 november 1989 woonde hij met zijn moeder en zus in Oost – Berlijn. Zijn vader is jaren daarvoor gevlucht naar West – Berlijn. Samen met zijn moeder en zus bleven zij achter. Moeder is hier zo van slag van, dat zij een tijdje opgenomen wordt op een psychiatrische afdeling.
Leven in de DDR
Daarna zet zij zich vooral in voor de DDR, de Duitse Democratische Republiek. Maar niet iedereen in Oost – Duitsland was blij met het leven in de DDR. Steeds meer mensen voelden zich ‘opgesloten’ en wilden verhuizen naar het Westen. Vluchten was bijna niet mogelijk. Als je bijvoorbeeld probeerde over de muur te klimmen, werd je doodgeschoten.
Protestacties
In oktober 1989 zijn er veel protesten tegen de DDR. Ook Alex doet aan een van deze protesten mee. Als zijn moeder ziet hoe hij hardhandig door de politie wordt opgepakt, krijgt zij spontaan een hartinfarct. Omdat zij niet meteen gereanimeerd wordt, belandt zij in coma.
Val van de muur
Intussen is er veel aan het veranderen in Duitsland. Op 9 november 1989 valt namelijk de Berlijnse muur. Nadat er eerst wat onduidelijkheid was, gingen de grenzen open. Mensen mochten nu ‘vrij reizen’ van Oost naar West. Het duurde nog even voordat Duitsland officieel herenigd werd, dit gebeurde pas op 3 oktober 1990.
De moeder van Alex
De moeder van Alex ligt al die tijd in coma en krijgt dus niets van alle veranderingen mee. In het ziekenhuis waarin zij ligt krijgt Alex een relatie met verpleegster Lara. Na 8 maanden komt Alex’ moeder eindelijk uit haar coma, maar helaas niet in goede gezondheid. Ze is nog steeds erg zwak. Daarom moet zij heel rustig aan doen en niet meer te maken krijgen met spanningen. Als zij dit wel doet, is de kans groot dat zij opnieuw een hartinfarct krijgt.
Schuldgevoel
Alex voelt zich nog steeds schuldig. Hij denkt dat het zijn schuld is dat zijn moeder een hartinfarct gehad heeft. Als hij niet was gaan protesteren tegen de DDR, was hij ook nooit opgepakt door de politie. En dan zou zijn moeder geen hartinfarct gekregen hebben..
Dilemma
Alex wil er alles aan doen om zijn moeder te helpen en te voorkomen dat zij te maken krijgt met stress. Maar hij komt meteen al voor een dilemma te staan. Moet hij haar vertellen dat de Berlijnse muur is gevallen en dat de DDR niet meer bestaat? Als hij zijn moeder dit zou vertellen, dan zou dat zoveel spanningen geven dat dit waarschijnlijk tot haar dood zal leiden.
Terug in de tijd
Als Alex’ moeder thuis komt, besluit hij om de val van de muur verborgen voor haar te houden. Door haar slechte gezondheid is zij gedwongen tot bedrust. Haar slaapkamer wordt weer in de communistische DDR stijl terug gebracht.
De supermarkten verkopen in deze tijd geen producten uit het Oosten, maar juist producten uit het kapitalistische Westen. Zoals bijvoorbeeld Coca Cola. Alex moet daarom veel moeite te doen om aan producten uit de DDR tijd te komen. Deze zijn natuurlijk nergens meer te krijgen. Alex moet zijn moeder voor de gek houden en stopt deze nieuwe voedingsmiddelen in oude DDR verpakkingen.
Gemanipuleerde nieuwsuitzendingen
In het begin is moeder nog makkelijk voor de gek te houden. Maar op een gegeven moment wil zij ook weer gewoon naar het journaal kijken. Samen met een vriend maakt hij daarom nieuwsuitzendingen speciaal voor zijn moeder. Zij mag er tenslotte niet achter komen wat er werkelijk aan de hand is.
Leugens
Alex raakt op een gegeven moment verstrikt in een web van leugens. Hij zet alles op alles om zijn moeder in de waan te laten dat de DDR nog bestaat. Dit gaat bijna ten koste van zijn relatie met Lara en ook zijn zus vindt het vreselijk om zo tegen haar moeder te moeten liegen.
En nu?
Het is voor Alex bijna onmogelijk om deze leugen vol te blijven houden. Maar toch zet hij door. Hij houdt zo veel van zijn moeder, dat hij het niet wil riskeren dat zij opnieuw een hartinfarct krijgt. Maar kan hij dit wel vol blijven houden? Hij kan zijn moeder tenslotte niet voor altijd opsluiten in haar slaapkamer..
Mening
Good Bye Lenin! is niet alleen maar een historische film dat een beeld schetst van Duitsland na de val van de muur. Het is ook een ontroerende film. De pogingen die Alex onderneemt om zijn moeder te laten geloven in het voortbestaan van de DDR zijn hartverwarmend. Je voelt soms ook letterlijk zijn onmacht. Hij zit zo vast in de leugens die hij vertelt, dat het soms ongemakkelijk wordt om er naar te kijken.
De soundtrack van deze film is er ook één die je bij blijft. Yann Tiersen heeft de soundtrack voor deze film gemaakt, dezelfde artiest die ook de soundtrack voor Amelié verzorgde. Nog lang nadat je de film hebt gezien hoor je de deuntjes in je hoofd.
Ik heb een zwak voor Duitse films, maar Good Bye Lenin! blijft absoluut één van mijn favorieten.
Lesmateriaal
Digitaal Klaslokaal 