Themabijeenkomst: Voorkennis activeren in de les

Doel: docenten leren hoe ze voorkennis bij leerlingen kunnen activeren begin van de les.

Zoek je meer ideeën of inspiratie voor het begeleiden van docenten of voor themabijeenkomsten? Bekijk dan mijn pagina Docenten Begeleiden.


1. Intro + uitwisselen (10 minuten)

  • Laat docenten in tweetallen kort bespreken op welke manier zij voorkennis activeren in een klas of laat ze bijvoorbeeld een voorbeeld van voorkennis activeren uitwisselen/bespreken met elkaar (eigen voorbeeld).
  • Daarna een korte terugkoppeling met de hele groep.

2. Kort stukje: waarom voorkennis activeren? (10 minuten)

  • Nieuwe kennis of leerstof blijft beter hangen als het gekoppeld wordt aan wat leerlingen al weten.
  • Het helpt leerlingen sneller verbanden te leggen in de lesstof.
  • Het geeft ook een soort routine als je dit iedere les doet. Zodat het herkenbaar wordt voor leerlingen en kan helpen bij leerlingen die moeite hebben met nieuwe stof.

Gebruik eventueel een voorbeeld uit je eigen lessen. (of kijk hier voor voorbeelden)

Voorbeelden van werkvormen:

  • Woordweb: en dan de input van de leerlingen gebruiken voor je uitleg.
  • Waar of niet waar: korte quiz om te kijken wat leerlingen al weten. Met groen en rode kaartjes bijvoorbeeld.
  • Foto: toon een afbeelding of voorwerp dat bij het onderwerp past. Laat leerlingen vertellen wat ze zien of denken dat het is.
  • Mentimeter: bijvoorbeeld wat korte vragen, soort quiz met laptop laten invullen.
  • LessonUp: woordweb, quizvraag, foto etc.

Bespreek daarna kort met elkaar:

  • Zou jij dit willen toepassen in je eigen les? Waarom wel of niet?

4. Toepassen in eigen les (25 minuten)

Laat docenten nadenken over een eigen les die ze binnenkort gaan geven en laat ze dan een korte werkvorm bedenken die ze dan kunnen toepassen in hun eigen les:

  • Wat is het onderwerp van je les ?
  • Hoe kun je de voorkennis van leerlingen activeren?
  • Wat heb je daarvoor nodig (materiaal, tijd, voorbereiding)?

Iedereen schrijft minimaal één idee op en deelt het kort met de groep. Als je een grote groep hebt, kan je het ook in tweetallen doen en dan een paar docenten vragen om hun idee te delen. Of je laat docenten van dezelfde vakken samen iets maken.

-> Of de werkvorm voor activeren van voorkennis in Padlet laten maken, dan heb je ook meteen een mooi overzicht met ideeën van anderen.


5. Afsluiting (5 minuten)

Sluit af met een korte reflectievraag:

Wat ga jij de volgende les uitproberen?

Lees mijn blog over voorkennis activeren

Heb je leuke tips voor het activeren van voorkennis? Welke manieren gebruik jij graag? Laat het me weten in de comments of stuur een bericht.

Starters voor bijeenkomsten met (nieuwe) docenten

Als je lesgeeft, heb je vaak een duidelijke start of je begint met een korte startopdracht. Je probeert actief de leerlingen te betrekken bij de les en maakt duidelijk dat de les begint. (zie ook artikel lesvoorbereiding kop-romp-staart-model)

Eigenlijk werkt het met een bijeenkomst met docenten ook zo. De meeste mensen hebben net lesgegeven of komen uit een andere afspraak. Een korte startopdracht (een starter) helpt dan om even rustig te settelen en vervolgens de aandacht te richten op de bijeenkomst.

Ook komt iedereen op deze manier in principe aan het woord. Maar zorg er ook voor dat er altijd ruimte is voor iemand om niets te zeggen of even over te slaan. Het is nooit verplicht om iets te delen als iemand dat niet wil. Je kunt een starter gebruiken aan het begin van een team- of sectieoverleg, bij intervisie of een bijeenkomst met nieuwe docenten.

Hieronder staan een paar korte starters. Aan het eind van dit artikel kun je de starters ook downloaden als document.

  1. Kies een plaatje (echte kaartjes)
    Zorg ervoor dat je een paar kaartjes hebt met afbeeldingen. Je kunt ze zelf maken door plaatjes uit tijdschriften te knippen en dan bijvoorbeeld op een kaartje te plakken en dan lamineren. Maar je kunt ook een aantal ansichtkaarten kopen of online een kaartenset met plaatjes kopen. -> Gebruik neutrale plaatjes: natuur, voorwerpen etc. )

    Vervolgens leg je een aantal kaartjes met plaatjes neer. Je kunt mensen een plaatje laten uitkiezen dat hen aanspreekt en dan bijvoorbeeld vragen waarom ze dit hebben uitgekozen of wat hen aanspreekt in dit beeld.

    Maar je kunt ook het onderwerp van de bijeenkomst koppelen aan het kaartje en stel dan bijvoorbeeld een vraag zoals:
    – Kies een plaatje dat past bij hoe jij je eerste weken hier op school voelde.
    – Kies een plaatje dat past bij hoe jij er vandaag in staat.
    – Kies een plaatje dat past bij hoe jij samenwerken met collega’s ervaart.
    – Kies een plaatje dat past bij wat jou plezier geeft in het lesgeven.
    – Kies een plaatje dat past wat jij wil dat leerlingen jou zien. etc.
  2. Kies een plaatje (digitaal)
    Je kunt ook een aantal afbeeldingen digitaal zoeken en op het bord laten zien. Bijvoorbeeld plakken in PowerPoint, LessonUp, Canva, Padlet of gewoon in Word.

    Gebruik dan de insteek van 1. Dus of een algemene vraag of koppel het onderwerp van de bijeenkomst aan een afbeelding.
  3. Dobbelsteen
    Gooi met een digitale dobbelsteen (of met een echte, maar die moet je dan wel net bij je hebben. De uitkomst bepaalt wat de vraag wordt:
    1. Noem iets dat goed ging deze week.
    2. Noem iets dat je energie gaf deze week.
    3. Noem iets dat je opviel deze week.
    4. Noem iets waar je naar uitkijkt.
    5. Noem iets dat je een goed gevoel gaf deze week.
    6. Noem iets dat je leuk vindt aan je werk.

    Download deze werkvorm als afbeelding
  4. Noem één ding
    Laat iedereen in één zin iets noemen. Bijvoorbeeld:
    – Een ding dat goed ging deze week.
    – Een ding dat lastig was deze week.
    – Een ding wat je is bijgebleven deze week.
    – Een ding dat beter ging dan aan begin van het schooljaar.
  5. Stelling
    Zet een stelling op het bord dat te maken heeft met het onderwerp van de bijeenkomst. Zorg ervoor dat het een luchtige stelling is, niet dat je meteen een discussie start. Laat mensen aangeven of ze het eens of oneens zijn en eventueel toelichten met maximaal één zin.
  6. Terugkoppeling vorige bijeenkomst
    Begin de bijeenkomst met een terugkoppeling van het onderwerp van de vorige keer.
    Voorbeeld:
    – Wat is je bijgebleven van de vorige bijeenkomst?
    – Wat heb je anders gedaan sinds de vorige bijeenkomst?
  7. Terugkoppeling vorige bijeenkomst met cijfer
    Laat iedereen met een cijfer of met vingers omhoog aangeven wat ze gedaan hebben met de informatie of datgene wat vorige keer besproken is sinds de vorige keer:
    1. Ik heb er niets meegedaan.
    2. Ik heb erover nagedacht.
    3. Ik heb er met anderen over gepraat.
    4. Ik heb het uitgeprobeerd of toegepast.
  8. Pickwick
    Misschien heb je de kaartenset met vragen van Pickwick nog, dan zou je die kunnen gebruiken. Je kunt ook een tijdje vragen van theezakjes opsparen en een paar toepasselijke bewaren. Doe ze in een bakje of doosje en laat er dan iemand willekeurig één trekken.
    Maar je kunt ook deze website gebruiken, hier staan een heleboel vragen verzameld.
  9. Tijdreizen met de Tardis van Dr. Who
    Stel je voor: je kunt tijdreizen met de TARDIS en reist terug naar het begin van het schooljaar. Wat zou je jezelf dan willen meegeven of willen adviseren?

    Je kunt ook een ander moment bedenken of de TARDIS weglaten als je Dr. Who niet leuk vindt.

    Download deze starter als afbeelding
  10. Woord
    Laat iedereen één woord noemen dat past hoe ze er nu bij zitten, wat ze verwachten van de bijeenkomst van vandaag of hoe het afgelopen week/periode is gegaan.
    Eventueel zou je dit ook online kunnen doen met Mentimeter.

Download de starters als document

Heb jij zelf een leuke starter die goed werkt bij bijeenkomsten met collega’s? Deel je favoriete starter hieronder of stuur me ene berichtje. Ik verzamel graag meer ideeën om te delen en vind het leuk om te lezen hoe anderen dit doen.

Themabijeenkomst feedback geven aan leerlingen

Doel: docenten leren hoe ze gerichte feedback kunnen geven aan leerlingen.

1. Welkom en introductie (10 min)

  • Kort welkom en uitleg van het thema.
  • Check in: starten met een kort rondje. Noem één woord dat omschrijft hoe je er nu bij zit. (Delen is vrijwillig, iemand hoeft niet iets te noemen als hij of zij dat niet wil). (of kies een andere starter)

2. Voorbeelden feedback + uitwisselen (10 min)

Laat drie voorbeelden zien van feedback aan leerlingen. Bijvoorbeeld:

  1. Goed bezig Pietje.
  2. Je doet goed mee in de les Pietje, maar je vergeet soms je huiswerk te maken.
  3. Je werkt gemotiveerd aan je werk Pietje, maar probeer ook je werk te plannen. Gebruik bijvoorbeeld de planning die we in de les hebben geoefend.
  • Laat collega’s in tweetallen de voorbeelden bespreken met elkaar.
  • Welke feedback vind je het best en waarom?
  • Zou je nog iets toevoegen of juist iets weglaten?

3. Kort stukje over het geven van feedback bij een rapport(5 min)

  • Wees specifiek: dus zeg bijvoorbeeld wat goed gaat of misschien beter kan.
  • Positief geformuleerd.
  • Activerend: bijvoorbeeld door een tip te geven.
  • Wat ging goed? Wat kan beter en wat kan een leerling doen of proberen om te verbeteren?

4. Oefenen met feedback + uitwisselen(15min)

  • Neem een leerling voor je waar je les aan geeft en schrijf drie korte feedbackzinnen voor deze leerling.  
  • Wissel daarna uit in duo’s en herschrijf eventueel je feedback.
  • Daarna kort rondje uitwisselen hele groep.

5. Afsluiting mini-actiekaartje maken(5min)

  • Geef een klein papiertje of een post-it (of een flashcard bijv.) en laat docenten invullen:
  • Wat ik vandaag meeneem uit deze bijeenkomst …
  • In mijn volgende feedback die ik geef aan een leerling ga ik letten op …

Download draaiboek themabijeenkomst feedback geven aan leerlingen

Agenda om uit te delen

Inbreng bij intervisie

Gebruik dit formulier om kort op te schrijven wat je wilt inbrengen tijdens de intervisie. (zie ook werkvorm Intervisie) Je kunt dit bijvoorbeeld voorafgaand aan de intervisie sturen naar de docenten ter voorbereiding.

Wat speelt er?

  • Beschrijf kort de situatie.

Situatie

  • Wie: (noem geen namen)
  • Waar:
  • Wanneer:
  • Wat gebeurde er?

Mijn vraag

  • Wat wil ik graag bespreken?

Mijn doel

  • Wat hoop ik dat deze intervisie mij oplevert?

Wat moeten anderen weten

  • (zodat ze goed mee kunnen denken):

Mijn leerdoel

  • Wat wil ik leren of ontwikkelen door dit te bespreken?

Download het formulier inbreng intervisie

Themabijeenkomst werkplezier: wat geeft je energie in het onderwijs?

Doel van de bijeenkomst: docenten laten zien wat hen energie geeft in hun werk en wat ze kunnen doen om dat vast te houden bijvoorbeeld tijdens drukke periodes.

Tijd: ongeveer 50/60 minuten

Wat heb je nodig?

Agenda

Start (5 – 10 minuten)

  • Begin met een korte starter.
  • Laat iedereen bijvoorbeeld één moment noemen waarop ze de afgelopen tijd plezier hadden in hun werk. (of specifiek lesgeven
  • Je kunt eventueel ook zelf beginnen met noemen wat jou zelf plezier geeft in je werk. (of specifiek lesgeven)

Reflectie (10 minuten)

Uitwisselen (10 minuten)

  • Laat docenten in tweetallen uitwisselen wat ze ingevuld hebben op het reflectieformulier.

Terugkoppelen

  • Bespreek vervolgens met iedereen wat hen helpt om meer te doen met de dingen die energie geven en beter om te gaan met dingen die juist energie kosten.
  • Maak een rondje en laat iedereen een idee of tip delen. (Maar geef ook ruimte als iemand even niets weet of niets wil delen). -> je kunt de tips en ideeën ook opschrijven en later uitwerken en sturen naar de groep.

Afronden

  • Sluit de bijeenkomst af met een korte samenvatting van wat er is gezegd.
  • Als er nog tijd is, vraag dan: ‘waar kijk je de komende tijd naar uit in je werk?’. Laat mensen spontaan reageren als ze willen, niet iedereen hoeft per se iets te zeggen.

Gebruik bij deze bijeenkomst het reflectieformulier Energie

Download reflectieformulier Energie

Download agenda

Themabijeenkomst afsluiten van je les

Doel van de bijeenkomst: docenten leren hoe ze op een activerende manier de les kunnen afsluiten.

Tijdsduur: 50/60 minuten

Wat heb je nodig?

Agenda

Start

  • Begin met een korte starter.
  • Stel de vraag: hoe zag de afsluiting van je laatste les eruit? (Geen oordeel of mening geven)

Uitleg

Ontwerpen

  • Laat docenten nu een eigen activerende lesafsluiter (staart) bedenken voor een les komende periode.
  • Laat iedereen zijn of haar idee opschrijven (of in Padlet zetten of een gedeeld Word-document)

Uitwisseling

  • Laat iedereen kort zijn of haar idee toelichten.

Afsluiting

  • Maak een rondje en laat iedereen om de beurt deze zin afmaken:
    Door deze bijeenkomst ga ik komende week in mijn les …

Download agenda

Reflectieformulier – Energie

Dit reflectieformulier over wat je energie geeft en wat juist energie kost, kun je op veel momenten inzetten. Bijvoorbeeld tijdens een (thema)bijeenkomst of tijdens een individueel (coach)gesprek. Maar ook voor bijvoorbeeld zelfreflectie.
Aan het eind van dit artikel kun je het reflectieformulier gratis downloaden.

Voorbeeld hoe je dit formulier kunt inzetten bij een themabijeenkomst – Wat geeft je energie in het onderwijs?

Download het reflectieformulier