Maaike Zijm Aardrijkskunde, Mens & Maatschappij, werkblad

Mens en maatschappij: interview over leefbaarheid

Wat maakt een buurt prettig om in te wonen? Zijn het de voorzieningen, de veiligheid of juist het groen? In deze opdracht gaan vmbo-leerlingen onderbouw voor aardrijkskunde of Mens & Maatschappij dat zelf onderzoeken met een kort interview.

Ze bereiden de vragen in de les voor, interviewen twee mensen buiten school en werken de antwoorden in de volgende les uit. Als afsluiting zou je een klassengesprek kunnen voeren of leerlingen hun bevindingen kort laten presenteren.

Onderaan deze blog staat een download naar het werkblad.

Doelgroep: vmbo onderbouw aardrijkskunde en mens & maatschappij.

Hoe werkt de opdracht?

  1. Voorbereiding in de klas
    Leerlingen bedenken vragen over leefbaarheid en schrijven ze op.
  2. Interview buiten school
    Leerlingen interviewen twee mensen uit hun omgeving (zoals familie, buren of kennissen) en noteren de antwoorden per vraag.
  3. Uitwerking in de les
    Leerlingen analyseren de antwoorden en vergelijken ze met elkaar. Zijn er grote verschillen? Wat vinden mensen het belangrijkst aan een leefbare buurt?
  4. Presentatie van de resultaten
    Leerlingen presenteren kort hun bevindingen aan de klas.

Lesideeën: Hoe zet je deze opdracht in?

1. Koppel het aan eigen omgeving
Laat leerlingen hun eigen buurt of een bekende wijk kiezen.

2. Laat leerlingen voorspellingen doen
Voordat ze de interviews uitvoeren: wat verwachten ze dat mensen het belangrijkste vinden? Klopt dit achteraf?

3. Voeg een presentatie toe
Laat leerlingen hun resultaten kort presenteren. Ze kunnen:

  • Een poster maken met de opvallendste antwoorden.
  • Een PowerPoint of Canva-presentatie maken met de uitgewerkte antwoorden bijvoorbeeld foto’s.
  • Een mondelinge presentatie geven in duo’s.

Hoe sluit je de opdracht af?

1. Klassikale discussie
Welke antwoorden kwamen het meest voor? Zitten er verrassende uitkomsten bij?

2. Maak een klasoverzicht
Verzamel de antwoorden en zet ze op het bord. Welke factoren vinden de meeste mensen belangrijk voor een fijne buurt? En wat wordt bijvoorbeeld helemaal niet genoemd maar is wel belangrijk?

3. Presentaties laten uitvoeren

  • Geef leerlingen max. 3 minuten om hun resultaten te presenteren.
  • Stimuleer interactie: laat klasgenoten vragen stellen na elke presentatie.

Download het werkblad

interview over leefbaarheid in de buurtDownload

Heb je deze opdracht geprobeerd? Laat me weten hoe het ging en stuur me een berichtje of reageer onderaan deze blog.

Zoek je meer lesmateriaal? Kijk bij lesmateriaal aardrijkskunde of lesmateriaal mens & maatschappij.

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Mens & Maatschappij, werkblad

Mens en maatschappij: ontwerp je eigen stad

In deze opdracht gaan leerlingen actief aan de slag met het ontwerpen van hun eigen stad. Ze denken na over wat een stad nodig heeft, waar voorzieningen moeten komen en hoe ze hun stad zo leefbaar mogelijk maken.

Doelgroep: vmbo klas 1 mens en maatschappij of aardrijkskunde

Wat leren leerlingen in deze opdracht?

  • Wat voorzieningen zijn en waarom ze belangrijk zijn.
  • Waar voorzieningen zoals een ziekenhuis, supermarkt of school het beste geplaatst kunnen worden.

Hoe werkt de opdracht?

De opdracht begint met een korte uitleg over voorzieningen in een stad. Daarna tekenen leerlingen hun eigen stad en bepalen ze waar voorzieningen moeten komen. Tot slot presenteren ze hun stad en vergelijken ze die met klasgenoten.

Download het werkblad met deze opdracht

Werkblad – voorzieningen in een stadDownload

Zoek je meer lesmateriaal of inspiratie voor activerende werkvormen? Bekijk mijn andere opdrachten voor mens en maatschappij en/of aardrijkskunde!

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Mens & Maatschappij, vakoverstijgend, werkblad

Mens en maatschappij: maak een gids voor toeristen voor een stad in Nederland

In deze opdracht maken leerlingen voor Mens & Maatschappij een informatieve gids voor toeristen. Leerlingen kiezen een Nederlandse stad, onderzoeken bezienswaardigheden, musea, restaurants en overnachtingsmogelijkheden, en verwerken hun informatie in een overzichtelijke gids.

Je zou deze opdracht ook vakoverstijgend kunnen geven met bijvoorbeeld Nederlands of aardrijkskunde. Of koppelen aan digitale geletterdheid.

Je kunt onderaan deze blog het werkblad met deze opdracht downloaden.

Doelgroep: vmbo onderbouw aardrijkskunde of mens & maatschappij. (Eventueel vakoverstijgend met Nederlands)

Hoe werkt de opdracht?

  1. Voorbereiding in de klas
    Leerlingen kiezen een stad en verzamelen informatie via Google Maps en andere bronnen.
  2. Onderzoek en selectie
    Leerlingen zoeken naar belangrijke bezienswaardigheden, eetgelegenheden, slaapplekken en musea die interessant zijn voor toeristen.
  3. Uitwerking van de gids
    Leerlingen verwerken de informatie in een folder, boekje, poster of digitaal document (bijv. in Canva of PowerPoint).
  4. Presentatie en afronding
    Leerlingen presenteren hun gids aan de klas en lichten toe waarom hun stad een bezoek waard is.

Lesideeën: Hoe zet je deze opdracht in?

  • Koppel het aan een stedenproject
    Laat leerlingen een stad kiezen die ze nog niet goed kennen, zodat ze echt iets nieuws ontdekken. Bedenk dan zelf steden waar ze uit kunnen kiezen of maak er een speciaal thema van.
  • Laat duo’s of groepjes samenwerken
    Leerlingen kunnen de gids samen maken en verdelen wie welk onderdeel uitwerkt.
  • Extra uitdaging: vergelijk steden
    Laat leerlingen meerdere steden onderzoeken en kijken welke stad het meest aantrekkelijk is voor toeristen.

Hoe sluit je de opdracht af?

  • Klaspresentaties
    Laat leerlingen hun gids presenteren voor de klas.
  • Tentoonstelling in de klas
    Hang de gidsen bijvoorbeeld op in de klas of maak een speciaal hoekje waar leerlingen elkaars werk kunnen bekijken.

Download het werkblad met opdracht

opdracht – maak een gids voor toeristen over een stad in nederlandDownload

Heb je deze opdracht geprobeerd? Laat me weten hoe het ging en stuur me een berichtje of reageer onderaan deze blog.

Zoek je meer lesmateriaal? Kijk bij lesmateriaal aardrijkskunde of lesmateriaal mens & maatschappij.

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Lesmateriaal, Mens & Maatschappij, werkblad

Lesmateriaal M&M: tekening binnenkant van de aarde

In deze blog deel ik een werkblad waarmee leerlingen zelf de lagen van de aarde tekenen en benoemen. Handig voor de onderbouw van het vmbo en makkelijk in te zetten in je les.

Onderaan deze blog kun je het werkblad en een invuloefening gratis downloaden.

De opdracht: teken de binnenkant van de aarde

Met dit werkblad ontdekken leerlingen de verschillende lagen van de aarde. Ze leren hoe de aardkorst, mantel en kern in elkaar zitten en wat het verschil is tussen de binnen- en buitenkern.

De opdracht bestaat uit twee onderdelen:

  1. De aarde tekenen in doorsnede – leerlingen krijgen een lege cirkel en tekenen hierin de verschillende lagen.
  2. De juiste namen erbij zetten – ze benoemen de lagen en leren de verschillen.

Deze opdracht is bijvoorbeeld geschikt als verwerking na een uitleg over de opbouw van de aarde. Je kunt de opdracht klassikaal bespreken of leerlingen ook in tweetallen laten samenwerken.

Laat leerlingen na het tekenen klassikaal vergelijken of hun werk bespreken met een klasgenoot.

Wil je deze opdracht direct gebruiken? Download het werkblad hieronder:

opdracht – teken de binnenkant van de aardeDownload

Waarom zou je deze opdracht inzetten in je les?

  • Visueel/creatief: door de binnenkant van de aarde zelf te tekenen, begrijpen leerlingen beter hoe de lagen in elkaar zitten.
  • Actief bezig zijn: in plaats van alleen lezen of luisteren, verwerken leerlingen de informatie op een andere manier.
  • Makkelijk in te zetten: geen ingewikkelde materialen nodig, alleen het werkblad en kleurpotloden.

Extra invuloefening

Hier nog een kleine invuloefening die je kunt gebruiken in je PowerPoint/LessonUp of ergens anders in je les.

Veel succes in de klas!

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Mens & Maatschappij, werkblad

Mens en maatschappij: Leefbaarheid onderzoeken met Google Maps

Hoe leefbaar is een wijk? Wat maakt de ene buurt fijner om in te wonen dan de andere? In deze opdracht onderzoeken leerlingen voor aardrijkskunde en Mens & Maatschappij de leefbaarheid van stadsdelen met Google Maps Street View.

Onderaan deze blog kun je het bijbehorende werkblad downloaden.

Doelgroep: vmbo onderbouw aardrijkskunde of mens & maatschappij.

Over de opdracht

Met deze opdracht maken leerlingen een digitale stadswandeling. Ze kiezen drie verschillende wijken en analyseren de leefbaarheid aan de hand van factoren zoals:

  • Groen & parken – Hoeveel natuur is er in de wijk?
  • Voorzieningen – Zijn er scholen, winkels, sportvelden?
  • Verkeersdrukte – Hoe zit het met wegen, fietsen, OV?
  • Woningtypen & onderhoud – Ziet de wijk er verzorgd uit?

Daarna vergelijken ze de wijken en bepalen ze welke het meest leefbaar is.

Lesideeën: Hoe zet je deze opdracht in?

  1. Koppel het aan een actuele stad
    Laat leerlingen werken met wijken uit een stad die ze kennen, zoals Amsterdam, Rotterdam of hun eigen woonplaats.
  2. Koppel het aan sociaal-economische verschillen
    Laat leerlingen een dure wijk, een nieuwbouwwijk en een oudere arbeiderswijk vergelijken. Hoe verschillen deze in leefbaarheid?

Afronden: Hoe sluit je de opdracht af?

  1. Klassikale discussie
    Laat leerlingen uitleggen welke wijk volgens hen het meest leefbaar is en waarom. Zijn er grote meningsverschillen?
  2. Stemronde
    Laat de klas stemmen: in welke wijk zouden ze liever wonen? Bespreek daarna de uitkomsten.
  3. Presentatie
    Laat leerlingen hun bevindingen kort presenteren of pitchen.

Download het werkblad

Het werkblad is gratis te downloaden en direct te gebruiken in de klas.

stadswandeling via googlemapsDownload

Heb je deze opdracht geprobeerd? Laat me weten hoe het ging en stuur me een berichtje of reageer onderaan deze blog.

Zoek je meer lesmateriaal? Kijk bij lesmateriaal aardrijkskunde of lesmateriaal mens & maatschappij.

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Mens & Maatschappij, werkblad

Wat maakt een stad leefbaar?

Hoe bepaal je of een wijk of stad fijn is om in te wonen? Is het de veiligheid? De hoeveelheid groen? Of juist de voorzieningen zoals scholen en winkels?

Met deze opdracht denken leerlingen na over wat leefbaarheid is en welke factoren hierin een rol spelen. Ze rangschikken verschillende aspecten van een stad van meest naar minst belangrijk en onderbouwen hun keuzes.

Het werkblad is onderaan deze blog gratis te downloaden en direct inzetbaar in de les!

Doelgroep: vmbo onderbouw aardrijkskunde en mens & maatschappij.

Over de opdracht

Deze opdracht is geschikt voor mens & maatschappij en aardrijkskunde in de onderbouw van het vmbo. Leerlingen werken stap voor stap aan het inzicht krijgen in wat een stad leefbaar maakt.

Leerlingen rangschikken deze factoren van belangrijk naar minder belangrijk en onderbouwen hun keuzes. Daarna vergelijken ze hun antwoorden met een klasgenoot en bespreken ze de overeenkomsten en verschillen.

Hoe werkt de opdracht?

Stap 1: Wat betekent leefbaarheid?
Leerlingen beschrijven in hun eigen woorden wat ze onder leefbaarheid verstaan.

Stap 2: Rangschikken van factoren
Leerlingen krijgen een lijst met 8 factoren die de leefbaarheid van een stad beïnvloeden en zetten deze in de volgorde van meest naar minst belangrijk.

Stap 3: Onderbouwing
Leerlingen kiezen twee factoren uit en leggen uit waarom deze zo belangrijk zijn.

Stap 4: Vergelijken en bespreken
Tot slot vergelijken leerlingen hun keuzes met een klasgenoot. Wat zijn de overeenkomsten en verschillen?

Afronding: bijvoorbeeld presentaties voor de klas.

Deze opdracht zet leerlingen aan het denken over hoe steden functioneren en hoe de ene wijk leefbaarder kan zijn dan de andere.

Tip: Laat leerlingen nadenken over hun eigen wijk. Hoe scoort deze op de verschillende factoren? Wat zou er verbeterd kunnen worden?

Download het werkblad

opdracht – leefbaarheid stadDownload

Zoek je meer van dit soort opdrachten? Bekijk bijvoorbeeld de volgende opdrachten:

Of bekijk het lesmateriaal bij aardrijkskunde of mens en maatschappij.

Heb je tips of suggesties? Of heb je deze opdracht gebruikt? Laat het me weten in de reacties hieronder of stuur me een berichtje.

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Mens & Maatschappij, Project, werkblad

Mini-project Mens en Maatschappij: Ontdek de landbouw in jouw omgeving!

In dit mini-project voor Mens & Maatschappij gaan leerlingen zelf op onderzoek uit en ontdekken ze hoe landbouw werkt in hun eigen omgeving.

Leerlingen kiezen een boerderij of landbouwbedrijf, zoeken uit wat er wordt verbouwd of welke dieren er worden gehouden en denken na over het belang van landbouw in hun omgeving.

Doelgroep: vmbo onderbouw mens & maatschappij of aardrijkskunde. Eventueel vakoverstijgend met Nederlands.

Onderaan deze blog kun je het werkblad gratis downloaden.

De opdracht: onderzoek een boerderij of landbouwbedrijf in jouw omgeving

Dit project laat leerlingen:

  • Onderzoeken wat er wordt verbouwd of welke dieren er gehouden worden.
  • Uitzoeken hoe het werk op een boerderij gaat (handwerk of machines?).
  • Nadenken over waarom landbouw belangrijk is in hun regio.
  • Een eigen mening vormen over het boerenleven.

Hoe werkt het mini-project?

Let op: dit is een beknopte weergave van de opdracht. Onderaan deze blog kan je het werkblad en de opdracht downloaden.

Stap 1: Kies een boerderij of landbouwbedrijf

  • Denk na over een boerderij die je kent of zoek er een in jouw regio.

Stap 2: Onderzoek wat er wordt verbouwd of welke dieren er zijn

  • Wordt er groente, fruit of graan verbouwd?
  • Zijn er koeien, schapen of andere dieren?

Stap 3: Hoe wordt er gewerkt?

  • Gebruiken ze moderne machines of gebeurt er nog veel met de hand?

Stap 4: Waarom is deze landbouw belangrijk?

  • Waar komen de producten terecht? (bijvoorbeeld supermarkt of markt)
  • Waarom is landbouw belangrijk voor jouw omgeving?

Stap 5: Jouw mening

  • Wat vind je van het werk op de boerderij?
  • Zou je het zelf willen doen? Waarom wel of niet?

Extra opdracht: Laat leerlingen hun bevindingen verwerken in een presentatie, poster of korte video (vlog) waarin ze uitleggen wat ze hebben geleerd.

Download het werkblad van dit mini-project

Tijdvak 1 – werkblad landbouw in jouw omgevingDownload

Heb je dit mini-project gedaan in de klas? Hoe wat het? Stuur me een berichtje of laat een reactie hieronder achter.

Maaike Zijm Aardrijkskunde, Docent, Geschiedenis, Leerling, Leerstrategie, Leren, Samenvatting, Vaardigheden

Cornell-methode: aantekeningen maken tijdens de les

Ben je op zoek naar een manier om je leerlingen betere aantekeningen te laten maken én ze actief te laten leren? Dan is de Cornell-methode iets voor jou. Deze methode helpt leerlingen om informatie overzichtelijk te verwerken én na te denken over wat ze hebben geleerd. In deze blog leg ik je uit wat de Cornell-methode is, waarom het werkt en hoe je ‘m makkelijk kunt inzetten in de klas. Ik gebruik het zelf in de geschiedenisles, maar je kunt het natuurlijk bij ieder vak inzetten als je wil.

Je kunt onderaan deze blog een format downloaden om aantekeningen op te maken volgens de Cornell-methode. Dat zou je in het begin kunnen inzetten, maar je kunt ook leerlingen leren hoe ze dit zelf kunnen doen op een blad in hun map of schrift.

Wat is de Cornell-methode?

De Cornell-methode is een manier om gestructureerd aantekeningen te maken. Je kunt het inzetten tijdens je uitleg, bij het kijken van een (instructie)video of bij het lezen van een tekst. Het helpt leerlingen om actief mee te denken, hoofd- en bijzaken te onderscheiden en de stof beter te onthouden.

Je verdeelt een blad in drie delen:

  • Onderaan komt een korte samenvatting van wat ze geleerd hebben.
  • Rechts komt het grootste vlak – hier schrijven leerlingen hun aantekeningen tijdens de uitleg.
  • Links komt een smalle kolom – daarin zetten ze kernwoorden of vragen over de stof.

Waarom aantekeningen maken met de Cornell-methode?

Veel leerlingen schrijven tijdens de les alles op wat ze horen. Of juist bijna niks. Of ze schrijven letterlijk de woorden van een LessonUp of Powerpoint op. Ze hebben soms geen idee wat ze op moeten schrijven. De Cornell-methode helpt leerlingen om (gestructureerd) keuzes te maken: wat is belangrijk? Wat wil ik later kunnen onthouden?

Hoe voer je het in? Doe het eerst samen

Zomaar zeggen: “Maak maar een Cornell-schema tijdens mijn uitleg” werkt natuurlijk niet. Zeker niet bij leerlingen die moeite hebben met structuur of taal. Je moet het echt eerst voordoen, modelleren. Dus laten zien hoe je het maken van aantekeningen aanpakt tijdens bijvoorbeeld een instructie. En daarna bouw je het langzaam af en werk je ernaartoe dat leerlingen het zelfstandig kunnen. Zo zou je dat aan kunnen pakken:

  1. Eerste paar keer: jij doet het hardop voor
    Leg uit hoe het werkt terwijl je een schema invult. Bijvoorbeeld op het bord of in een PowerPoint.
    Vertel ook waarom je iets noteert.
  2. Na een tijdje: je vult het samen in
    Laat leerlingen met jou meedenken. Jij stelt vragen, zij geven suggesties. Bijvoorbeeld: “Wat kunnen we hier links bij zetten?” of “Hoe zouden we deze les samenvatten?”
  3. Als leerlingen eraan toe zijn: leerlingen doen het zelf (maar je kijkt mee)
    Je laat ze zelfstandig een Cornell-blad invullen tijdens of na de les. Loop rond, geef feedback, bespreek een goed voorbeeld klassikaal.
  4. Daarna: herhalen en vasthouden
    Laat ze het vaker doen, bij verschillende lessen. Bijvoorbeeld bij het kijken van een uitlegvideo of tijdens een boekparagraaf. Laat ze het ook gebruiken bij het leren voor een toets: “Gebruik je Cornell-aantekeningen om jezelf te overhoren.”

Tot slot

Zeker bij vakken als geschiedenis, waar veel informatie op je afkomt, is structuur en herhaling onmisbaar. De Cornell-methode helpt leerlingen om structuur aan te brengen tijdens het maken van aantekeningen. Maar je kunt het eigenlijk bij alle vakken inzetten.

Tip: Je kunt beginnen in je les met een vast format (bijvoorbeeld een Canva-sjabloon of een uitgeprint werkblad), maar leer leerlingen ook hoe ze zélf een Cornell-schema kunnen maken in hun schrift of map. Dat is handig voor wanneer ze geen blad bij de hand hebben of als je het op de lange termijn wilt inslijten als leerstrategie.

Wil je zien hoe een docent het aanpakt in de klas? In deze video laat docent Caroline Roosen zien hoe zij de Cornell-methode inzet. Ze geeft praktische voorbeelden en laat mooi zien hoe je leerlingen kunt begeleiden bij het maken van goede aantekeningen.

Bekijk de video: Laat je lessen beter plakken met Cornell (7 minuten)

Wil je alvast een leeg Cornell-schema downloaden? Klik hieronder

cornell methode format wDownload