Op 5 februari 1831 blaast Jan van Speyk zijn eigen schip op door zijn sigaar in het buskruit te steken. Hij komt samen met een aantal bemanningsleden om het leven. Zijn daad werd gezien als ‘heldendaad’ en hij werd dan ook een van de eerste nationale helden van het Nederlands Koninkrijk dat toen nog maar net bestond. Waarom deed hij dat eigenlijk? En wat hield de Belgische opstand in?

Congres van Wenen

Nadat Napoleon  verslagen was moest Europa opnieuw verdeeld worden. Nederland zag er toen anders uit dan zoals we het nu kennen. Het Koninkrijk der Nederlanden bestond uit twee delen, de Noordelijke Nederlanden en de Zuidelijke Nederlanden. Makkelijk gezegd, België hoorde toen nog bij Nederland.

Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden

De Belgen waren het daar helemaal niet eens. Zij wilden liever onafhankelijk zijn, zij wilden een eigen land. Er waren veel tegenstellingen tussen Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden, bijvoorbeeld de cultuur (ook de taal), economie en godsdienst. Koning Willem 1 wilde een eenheid vormen, die wilde graag één land en één taal.

Belgische opstand

Uiteindelijk zorgde dit voor de Belgische Opstand in 1830, de Belgen kwamen in opstand tegen de Noordelijke Nederlanden en wilden strijden voor een eigen land.

Jan van Speyk

Jan van Speyk was in de tijd van de Belgische Opstand commandant op een kanonneerboot, een kleine boot met een kanon erop. Hij had in december 1830 een brief geschreven naar zijn nicht waar hij in had geschreven:

“Dat eerder nog boot en kruid en mij de lucht in gaat dan immer een infame Brabander te worden of het vaartuig over te geven..“

Zijn bemanningsleden had hij op oudejaarsavond 1830 gezegd dat hij zich niet wilde overgeven als het schip overgenomen zou worden door de vijand. Hij zou dan de hele boel in de brand steken, hij wilde zich liever opofferen dan dat de vijand zijn schip overnam!

“Dan liever de lucht in?”

Op 5 februari gebeurde datgene waar Jan van Speijk al bang voor was. Op weg naar Antwerpen zat het niet mee en zijn schip zou overgenomen worden door de Belgen. Hij besloot zich aan zijn woord te houden en op het moment dat hij zijn sigaar in het buskruit stak riep hij: “Dan liever de lucht in!”. Waarop het schip ontplofte en van Speyk om het leven kwam.

Koninklijke Marine

Jan van Speyk werd als een Nationale held gezien. Het was natuurlijk ook heel wat, iemand besloot zichzelf op te offeren voor de eer van het net bestaande Koninkrijk der Nederlanden!

Koning Willem 1 besloot dat er bij de Koninklijke Marine altijd een schip moest zijn met de naam van Speyk. Ook kwamen er enorm veel prulletjes op de markt met de naam en een afbeelding van van Speyk. Iedereen wilde iets van hem hebben.

Beeldmateriaal:

Instructiefilm